Rola witamin w diecie

Witaminy mają zróżnicowaną, ale prostą budowę chemiczną. Dlatego w przewodzie pokarmowym są wchłaniane w takiej postaci w jakiej występuja w pokarmie. Jako składniki enzymów warunkują prawidłowy przebieg przemian biochemicznych. Autotrofy potrafią syntezować wszystkie potrzebne im witaminy. Z kolei heterotrofy wytwarzają tylko niektóre z nich. Datego głównym źródłem są dla nich rośliny.

Klasyfikacja witamin

Witaminy oznacza się wielkimi literami alfabetu. Stosuje się tez nazewnictwo chemiczne (np. witamina B₁ to inaczej tyamina). Postawą klasyfikacji witamin jest ich rozpuszczalność w wodzie albo w tłuszczach. DO witamin rozpuszczalnych w tłuszczach należą: A, D₃, E i K. Są one magazynowane w organizmie człowieka (głównie w wątrobie i mięśniach). Do witamin rozpuszczalnych w wodzie należą : witaminy z grupy B (B₁, B₂, B₆, B₁₂, PP, kwas foliowy czyli witamina B₁₁, kwas pantoetenowy, czyli witamina B₅ i biotyna, czyli witamina H) oraz witamina C. Witamin te muszą być regularnie dostarczane z pokarmem, ponieważ nie są magazynowane w organizmie, a dodatkowo wykazują znaczą wrażliwość na działanie temperatury, światła, czy prosesów związanych z obróbką żywności.

Źródła witamin

Dla człowieka źródłem witamin jest głównie spożywany pokarm. Niektóre witaminy mogą byc wytwarzane przez bakterie zasiedlające jelito. Syntezują one witaminę K oraz część witamin grupy B. Istnieją również witaminy, które powstają w komórkachorganizmu z substancji wyjściowych nazywanych prowitaminami.
Należą do nich witamina A powstająca w nabłonki jelita lub wątrobie z β - karotenu występującego w niektórych warzywach i owocach, oraz witamina D₃, powsająca w skórze z 7 - dehydrocholrsterolu pod wpływem promieniowania ultrafioletowego (UV).

Zapotrzebowanie na witaminy

W odróżnieniu od innych związków egzogennych ilościowe zapotrzebowanie organizmu na witaminy jest minimalne, waha się w granicach od kilku mikrogramów do kilkudziesięciu mikrogramów na dobę. Przyjmowane z pokarmem nieodpowiedniej ilości witamin objawia się poważnymi zaburzeniami w funkcjonowaniu organizmu.

Brak witamin prowadzi do awitaminozy, niedobór - do hipowitaminozy, a nadmiar - do hiperwitaminozy.

Przyczyną awitaminozy lub hipowitaminozy może być :

niedobór witamin w pokarmie
zwiękoszone zapotrzebowanie na witaminy, np. w okresie rekonwalescencji, u kobiet podczas ciąży i karmiena piersią,
upośledzenia wchłaniania witamin
działanie substancji chemicznych niekorzystnie wpływających na wchłanianie lub metabolizm witamin zawartych w pożywieniu, np. antywitamin i substancji antyodżywczych.

Antywitaminy

Antywitaminy to związki chemiczne o strukturze podobnej do witamin. Dlatego często są błędnie rozpoznawane przez komórki organizmu jako witaminy i zamiast nich wbudowywane w cząsteczki enzymów. Nie spełniają one jednak biologicznej funkcji witamin, tylko blokują miejsca dla nich przeznaczone. W ten sposób doprowadzają do niedoboru witamin. Swoje odpowidniki wsród antywitamin mają wszytskie witaminy syntezowane przez bakterie przewodu pokarmowego (witaminy grupy B i witamina K). Antywitaminami są często preparaty farmakologiczne stosowane w leczeniu różnych chorób. Należy o tym bezwzględnie pamiętach i skrupulatnie przestrzegać wszystkich zaleceń lekarza.

Substancje antyodżywcze

To substancje, które uniemożliwiają lub ograniczają wykorzystanie składników odżywczych. Należą do nich :

zwiazki naturalne występujące w żywności, np. znajdujące się w surowym białku jaja kurzego awidyna, uniemożliwia wchłanianie witaminy H, czy amigdalina - glikozyd znajdujący się m.in. w pestkach wiśni i śliwek,
związki, które dostają sie do żywnoścy przypadkowo np. na skutek zanieczyszczenia środowiska, zabiegów rolniczych (środki ochrony rośln),

Hiperwitaminoza

Dotyczy zwykle witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Najczęściej pojawia się podczas stosowania złożonych preparatów witaminowych. Zawarte w nich witaminy nie występują w postaci prowitamin, lecz są aktywnymi związkami chemicznymi. Jednocześnie w organizmie odbywa się ich synteza z prowitamin, co łatwo może doprowadzić so ich nadmiernego nagromadzenia, szczegółnie podczas stosowanie preparatu przez kilka tygodni.

Darmowy hosting zapewnia PRV.PL