Budowa i funkcjonowanie układu oddechowego

Człowiek uzyskuje energię niezbędną do życia w procesie oddychania tlenowego. Wiąże się to z koniecznością dostarczania tlenu do organizmu i usuwania z niego dwutlenku węgla. Nieustanną wymianę gazową zapewnia układ oddechowy składający się z dróg oddechowych i płuc.

Drogi oddechowe

Drogi oddechowe to system kanałów, któymi przemieszcza sie powietrze.
Górne drogi oddechowe składją się z jamy nosowej i gardła, natomiast dolne drogi oddechowe - krtani, tchawicy i oskrzeli głównych.
Jama nosowa jest podzielona na dwie częśi pionową przegrodą nosa. Jamę wyściała błona śluzowa obficie unaczyniona i zaopatrzona w liczne gruczoły śluzowe, dzięki czemu powietrze zostaje ogrzane i nawilżone. Błonę tę pokrywa nabłonek zaopatrzony w rzęski, odpowiedzialny za oczyszczanie powietrza.

W szczytowej części jamy nosowej znajdują się liczne receptory węchu. Jama nosowa jest połączona z zatokami przynosowymi, które służą m.in. jako rezonatory głosu. Kształt i wielkość i wielkość zatok wpływają na barwę głosu. Powietrze jest równocześnie odcinkiem przewodu pokarmowego, a następnie do krtani.

Krtań ma długość 4 - 6 cm i jest nie tylko częścią dróg oddechowych, ale również narządem głosu. Szkielet krtani jest utworzony z dziewięci chrząstek połączonych za pomocą więzadeł i mięśni. Jedną z większych chrząstek krtani jest łatwo wyczuwalna w przedniej części szyi chrząstka tarczowa zbudowana z dwuch płytek połączonych ze sobą pod określonym kątem. Kąt ten zależy od płci i wieku.

Kojejnym odcinkiem dróg oddechowych jest tchawica - przewód o długości ok. 10 - 15 cm. Jej rusztowanie tworzą chrzątski o kształcie zbliżonym do podkowy. Utrzymują one drożność tchawicy i zapobiegają zapadaniu się jej ścian. Ruch rzęsek nabłonka migawkowego wyściełającego wnętrze tchawicy jest skierowany w stronę krtani, co ułatwia usuwanie usuwanie zanieczyszczeń i zapobiega dostawaniu się ich do płuc.

Tchawica rozgałęzia się na dwa oskrzela główne. Wnikają one do płuc, gdzie tworzą system odgałęzień o coraz mniejszej średnicy, tzw. drzewko oskrzelowe.

Płuca

Płuca są parzystym narządem, w którym dochodzi do wymiany gazów między wdychanym powietrzem a krwią.
Każde płuco jest podzielone na płaty zaopatrywane w powietrze przez odgałęzienia oskrzeli głównych, zwane oskrzelami płatowymi. Płuco prawe składa się z trzech płatów, płuco lewe z dwóch płatów.

Każdy z płatów stanowi odrębną jednostkę czynnościową, zwaną segmentem oskrzelowo - płucnym. Tutaj docierają odgałęzienia oskrzeli płatowych - oskrzela segmentowe. One także dzielą się na mniejsze struktury. Ich najdrobniejsze odgałęzienia, niezawierające jużchrząstek, mają srednicś ok 0,5 - 1,0 mm i noszą nazwę oskrzelików końcowych. Oskrzeliki końcowe dzielą się się na oskrzeliki oddechowe, w których ścian występują pęcherzyki płucne. Pęchrzyki płucne tworzą grona, które są anatomicznymi i czynnościowymi jednostkami płuca. Ściany pęcherzyków płucnych są zbudowane z pojedyńczej warstwy komórek nabłonkowych i są oplecione gęstą siecią włosowatych naczyń krwionośnych. Oba płuca zapierają 300 - 450 mln pęcherzyków, co daje w efekcie ok 100 m2 powierzchni oddechowej.