Układ limfatyczny

Układ limfatyczny (chłonny) stanowi część układu krążenia. ]ego główne funkcje to: Poza tym układ limfatyczny uczestniczy w transporcie tłuszczów i niektórych hormonów. Pośredniczy także w wymianie składników między krwią a komórkami tam, gdzie nie dochodzą już naczynia krwionośne. Układ limfatyczny jest układem otwartym. Tworzą go narządy Iimfatyczne i naczynia Iimfatyczne, w których płynie limfa. Do centralnych narządów limfatycznych należą grasica i szpik kostny. Narządami obwodowymi są: węzły chłonne, śledzona i grudki limfatyczne (np. migdałki i kępki Peyera).

Narządy Iimfatyczne

Grasica leży w śródpiersiu, za mostkiem. Otoczona jest torebką łącznotkankową. Narząd ten składa się z dwóch płatów, a każdy z nich - z płacików. W płacikach wyróżnia się część korową i część rdzenną. Grasica powiększa się do 2. roku życia, pozostaje duża aż do okresu dojrzewania, po czym stopniowo przekształca się w tzw. ciało tłuszczowe zamostkowe. Grasica pełni ważną funkcję odpornościową. Wytwarza także związki o charakterze hormonalnym, stymulujące m.in. powstawanie i dojrzewanie limfocytów T. Jest więc równocześnie gruczołem dokrewnym.

Szpik kostny czerwony występuje u dorosłych tylko w kręgach, żebrach, mostku, obojczykach, kościach czaszki i miednicy, a u osób młodych także w nasadach kości długich. Pełni funkcję krwiotwórczą, wytwarza elementy morfotyczne krwi.

Węzły chłonne mają średnicę 2-30 mm i kształt zbliżony do ziarna fasoli. Występują we wszystkich narządach wewnętrznych, a także tworzą wyraźne skupiska w zgięciach łokciowych, podkolanowych, pod pachami, w pachwinach, na szyi i głowie. Pełnią funkcje odpornościowe.

Śledziona leży w lewej górnej części jamy brzusznej. Iest największym narządem limfatycznym. Ma długość ok. 12 cm i szerokość ok. 7 cm, waży ok. 150 g. Śledziona jest otoczona torebką łącznotkankową, od której odchodzą beleczki tworzące zrąb narządu. W torebce i beleczkach znajdują się mięśnie gładkie sprawiające, że struktury te mogą się obkurczać. Dzięki temu zapas krwi, który znajduje się w śledzionie, może być wyrzucany do krwiobiegu. Wnętrze śledziony jest wypełnione przez miąższ, tzw. miazgę. Miąższ ten jest bardzo kruchy, dlatego Śledziona bardzo łatwo pęka przy urazach lewej strony jamy brzusznej. Śledziona odgrywa ważną rolę w reakcjach odpornościowych, ponadto niszczy zużyte erytrocyty. Równocześnie śledziona pełni funkcję pomocniczego zbiornika krwi. W sytuacji zwiększonego zapotrzebowania na krew, np. podczas wysiłku fizycznego, następuje gwałtowny skurcz śledziony i wyrzut zgromadzonej w niej krwi, co objawia się kłującym bólem w lewym podżebrzu, określanym potocznie jako kłucie w boku.

Grudki limfatyczne to skupiska limfocytów B i T oraz komórek żernych występujące pojedynczo lub w grupach w ścianie przewodu pokarmowego, dróg oddechowych i narządów moczowo-płciowych. Zgrupowanie grudek limfatycznych w jelicie nosi nazwę kępek Peyera, a w tylnej części jamy ustnej i gardła - migdałków. Grudki limfatyczne występują również w ścianie wyrostka robaczkowego.

Migdałki tworzą wokół gardła pierścień, który chroni organizm przed infekcjami układu oddechowego i pokarmowego. Znajdujące się po obu stronach gardła tzw. migdałki podniebienne dość łatwo ulegają infekcjom. Kolonizujące je bakterie lub ich toksyny mogą przenikać do różnych narządów organizmu (np. serca, nerek, stawów), stając się przyczyną ich uszkodzenia. Jeśli stany zapalne migdałków podniebiennych powtarzają się, lekarz może zalecić ich usunięcie.

Budowa układu limfatycznego

Naczynia limfatyczne

Maczynia limfatyczne tworzą na obszarze całego organizmu skomplikowany system. Rozpoczyna się on w przestrzeniach międzykomórkowych, skąd ślepo zakończone, włosowate naczynia limfatyczne zbierają nadmiar płynu tkankowego. Drobne naczynia limfatyczne łączą się w coraz większe, na końcu przechodząc w dwa główne naczynia limfatyczne : przewód piersiowu oraz przewód limfatyczny prawy. Oba przewody uchodzą do dużych żył położonych w pobliżu serca. Sciany średnich i większych naczyń limfatycznych przypominają ściany żył = są stosunkowo cienkie, zbudowane z trzech warstw. Wewnątrz naczyń limfatycznych występują zastawki.

Powstawanie, składi i funkcje limfy

Komórki tkanek są otoczone płynem tkankowym powstającym na skutek przesączania się części osocza z włosowantych naczyń krwionośnych. Płyn ten pośredniczy w wymianie substancji między krwią a komórkami : dostarcza tlen i substancje odżywcze, a odbiere zbędne produkty przemiany materii. Następnie powraca do naczyń krwionośnych. Jego część która doataje się do wnętrza włosowatych naczyń limfatycznych, jest nazywana limfą (chłonką). Skład limfy jest podobny do składu osocza. Zawiera ona jednak znacznie mniej białek. W limfie znajdują się znaczne ilości limfocytów, pochodzących z narządów limfatycznych rozmieszczonych na drodze jej przepływu. Limfa odprowadzana z jelit jest biała i gęsta, ponieważ zawiera znaczne ilości tłuszczu, natomiast limfa opuszczająca inne narządy jest zwykle bezbarwna.

Rola układu krążenia w utrzymaniu homeostazy

Układ krążenia odgrywa istotną rolę w utrzymaniu równowagi wewnętrzustrojowej. Do jego głównych funkcji należą : transport substancji, obrona organizmu i termoregulacja. Swoje funkcje spełnia dzięki wspłpracy z innymi układami narządów, m.in z układem pokarmowym, dokrewnym, oddechowym i wydalniczym. Krwe i limfa, krążąc po całym organizmie, zapewniają utrzymanie stałego ciśnienia osmotycznego, równowagi kwasowo - zasadowej i temperatury. Rozprowadzają również substancje odżywcze wchłaniane z przewodu pokarmowego oraz hormony uwalniane z gruczołów dokrewnych.

Krew i limfa pełnią rónież funkcję obronne. Znajdujące się w nich komórki i przeciwciała, docierając do wszystkich miejsc e organizmie, rozpoznają i zwalczają drobnoustroje chorobotwórcze oraz wytwarzane przez nie toksyny. Usuwają również uszkodzone lub chorobowo zmienione komórki organizmu.