Budowa i funkcje skóry

Skóra jest zewnętrzną powłoką ciała. Stanowi ona barierę oddzielającą organizm od środowiska zewnętrznego i przyczynia się do utrzymania homeostazy organizmu.

Funkcje skóry
Funkcjaopis
Ochronna
  • zabezpieczenie przed czynnikami zewnętrznymi (promieniowaniem UV, urazami mechanicznymi, chemicznymi, termicznymi, drobnoustrojami
  • zabezpieczenie przed utratą wody
termoregulacja
  • regulacja ilości ciepła przez wydzielanie potu, zwężenie i rozszerzanie naczyń krwionośnych skóry
wydalnicz
  • udział w wydalaniu zbędnych lub szkodliwych produktów przemiany materii (mocznika, nadmiaru wody i soli mineralnych) za pomocą gruczołów potowych
wydzielnicza
  • wydzielanie łoju i mleka
syntezująca
  • synteza witaminy D3 z pochodnej cholesterolu pod wpływem promieni słonecznych
receptorowa
  • odbieranie bodźców z otoczenia dzięki obecności receptorów ciepła, zimna, dotyku i ucisku
udział w wymianie gazowej
  • pobieranie tlenu i usuwanie dwutlenku węgla (tylko 1 % wymiany gazowej odbywa się przez skórę)

Budowa skóry

Naskórek zbudowany z wielu (6-20) warstw komórek nabłonkowych, które tworzą dwie główne warstwy : zrogowaciałą i rozrodczą. Pierwsza z nich jest warstwą najbardziej zwenętrzną. Budują ją zrogowaciałe, martwe i płaskie komórki.
W warstwie zrogowaciałej oraz pod nią znajdują się glikopidy. Sprawiają one, że warstwa ta jest nieprzepuszczalna dla wody, głównie nie pozwala wydostać się jej z tkanek na zewnątrz. Komórki naskórka zawierają swoiste białka - keratyny - które zapewniają skórez znaczną wytrzymałość mechaniczną oraz elastyczność.
Komórki warstwy zrogowaciałej systematycznie złuszczają się, ale są wciąż zastępowane nowymi, powstającymi w najgłębiej położonej części naskórka, zwanej warstwą rozrodczą. Komórki macierzyste tej warstwy dzielą się mitotycznie, a powstałe komórki potomne stopniowo przesuwaja się ku powierzchni naskórka i przekształcają się w komórki zrogowaciałe. Taka migracja trwa średnio 20 - 30 dni.
Warstwa rozrodcza naskórka zawiera komórki barwnikowe(melanocyty), które produkują melaniny. Są to barwniki powstające z aminokwasu - tyrozyny - odpowiadające za zabarwienie skóry.
Do melanin występujących w skórze należą: czerwona feomelanina i czarna eumelanina. Ilość tych barwników wzrasta pod wpływem promieniowania ultrafioletowego.

Skóra właściwa, zbudowana głównie z tkanki łącznej włóknistej. Zasadniczym elementem jej budowy są włukna białkowe (kolagenowe i elastynowe), nadające skórze wytrzymałość oraz sprężystość, a tym samym odporność na ucisk i rozciąganie.

Zwykle wyróżnia sie dwie warstwy skóry właściwej: Skóra właściwa jest zaopatrzona w liczne zakończenia nerwowe (receptory) odbierające bodźce ze środowiska zewnętrznego. Są to receptory termiczne, bólu, dotyku i ucisku.
Pod skórą jest położona tkanka podskórna, zbudowana głównie z tkanki tłuszczowej. Jest mocno związana ze skórą właściwą, jednak może sie przesuwać względem leżących pod nią struktór. W tkance podskórnej znajdują sie dolne odcinki korzeni włosów, części wydzielnicze gruczołów potowych, a także niektóre receptory. Grubość tkanki podskórnej zależy od stanu odżywienia człowieka.

Wytwory naskórka

Włosy
składają się głównie z martwych komórek wypełnionych kreatyną.
Maja postać szczotkową, Nie występują tylko na wargach, dłoniach i podeszwach stóp. Barwa zależy od zawartości barwników m.in. melanin. Liczba włosów na głowie to około 120 00. W ciągu miesiąca rosną one ok. 12 mm. Każdy włos żyje 3 - 5 lat.

Paznokcie
są swoistym elementem skóry. Ich występowanie jest ściśle związane z funkcjonowaniem zmysłu dotyku. Śresnia szybkość wzrostu paznokcjia wynosi ok. 1 mm na tydzień. Wyrastają z macierzy paznokcia, któą stanowią nieustannie dzielące się komórki.

Gruczoły łojowe
znajdują się w całej skórze. Najwięcej gruczołów łojowych występuje na owłosionej skórze głowy, twarzy, grzbiecie i na klatce piersiowej. Wydzielają łój, który jest mieszaniną m.in. kwasów tłuszczowych i triglicerydów. Natłuszcza on włosy i naskóre, co zapwenia im elastyczność. Łój ma również właściwości bakteriobójcze i grzybobujcze.

Gruczoły potowe wydzielaja one pot. jest to płyn składający sie z wody (w ok. 98 %), który powstaje z przesączu krwi i wydzieliny komórek gruczołowatych. Zawiera on też chlorek sodu (NaCl), szkodliwe produkty przrmian metabolicznych (głównie mocznik i kwas moczowy), a w czasie intensywnego wysiłku - kwas mlekowy.
Najwięcej gruczołów potowych znajduje się w skórze dłoni, czoła, grzbietu i podeszwy stóp.

Gruczoły mlekowe
(sutkowe) należą do największych gruczołów skóry. Są to zmodyfikowane gróczoły potpwe, które są aktywne u kobiet. Rozrost elementów gruczołowatychm uwarunkowany wydzielaniam hormonów, następuje w drugiej połowie ciąży. Wydzielina - mleko - pojawia się po porodzie.