Nagozalążkowe - rośliny kwiatowe z nieosłoniętym zalązkiem
Rośliny nagozalążkowe (nagonasienne) zasiedlają środowiska lądowe na całej kuli ziemskiej. Dominują w tajdze, gdzie najwięcej jest roślin szpilkowych reprezentujących przez jodły, świerki, sosny i modrzewie.
Rośliny nagonasienne mają cechy roślin nasiennych, takie jak:
- wytwarzanie nasion - organów przetrwalnych rośliny, które biorą udział w rozprzestrzenianiu się gatunku
- wykształcenie kwaitu - organu generatywnegosłużącego do rozmnażania płciowego. Kwiat jest skróconym i przekształconym pędem o ograniczonym wzroście, stanowiącym skupienie liści zarodnionośnych i lonnych. Stanowi odpowiednik kłosa zarodnionośnego paprotników
- wytworzenie zalążka, który jest przekształconym makrosporangium. Po procesie zapłodnienai zalążek przekształca się w nasienie
- uniezależnienie procesu zapłodnienia od obecności owadów - plemniki są dostarczane bezpośredniu do rodni za pomocą łagiewki pyłkowej, struktury charakterystycznej wyłącznie dla roślin nasiennych (zalążkowych). Transportuje ona komórki plemnikowe do wnętrza rodni.
Nazwy: rośliny nagonasienn i rośliny nagozalążkowe wzięły się stąd, że ani nasiona, ani zalążki tych roślin nie są okryte żadnymi dodatkowymi osłonkami.
Wielkość nagozalążkowych to rośliny zimozielone, wyposażone w solidne, przyrastające na grubość łodygi i korzenie. Ich liście mogą być bardzo różne, ale u większości gatunków mają silnie zredukowaną powierzchnię (przybierają postać igieł lub łusek). Ich drewno jest zbudowane przede wszystkim z cewek (wyjątkowo występuja w nim naczynia), a głównym elementam łyka są komórki sitowe.
W cyklu rozwojowym roślin nagozalążkowych występuje przemianapokoleń z wryaźnie dominującym sporofitem. Gametofity nagozalążkowych są jeszcze silnie zredukowane niż gametofity paprotników
Budowa sporofitu
Powszechnie znanym przedstawicielem roślin nagozalążkowych w Polsce jest sosna zwyczajna. Na jej przykładzie zostaną omówione budowa i cykl życiowy roślin nagozalążkowyc.
Kwiaty żeńskie sosny są zebrane w czerwono zabarwione kwiatostany, nazywane szyszkami. Szyszka sosny jest zbuwana z osi oraz gęsto osadzonych na niej kwiatów. Kwiat żeńksi tworzą : łuska wspierająca oraz znajdująca się w jej pachwinie łuska nasienna, czyli owocolistek (makrosporofit). U podstawy łuski nasiennej znajdują się dwa nagie zalążki. Zalążek jest zbudowane z wielokomórkwego tworu nazywanego ośrodkiem oraz jednej osłonki
Budowa gametofitu
Gametofit nagonasiennych jest silnie zredukowany. Gametofit męski (przedrośle męskie) rozwija się w wyniku podziałów mitotycznych ziarna pyłku. Jest zbudowany z jednej lub dwóch drobnych komórek przedroślowych, dużej komórki wegetatywej i mniejszej komórki heneratywnej. Komórki przedroślowe stopniowo zamierają, z komórki genetatywnej powstają dwie mieruchome komórki plemnikowe,a komórka wegetatywna wyrasta w łagiewkę pyłkową. Dojrzałe ziarno pyłku, czyli gametofit męski, jest dodatkowo zaopatrzone w dwa wypełnione powietrzem pęcherze lotne, które ułatwiają jego przenoszenie przez wiatr.
Gametofit żeński (przedrośle żeńskie), nazywany również bielmem pierwotnym, powstaje w wyniku wielokrotnych podziałów mitotycznych makrospory. Jest on zbudowany z komórek miękiszowych zawierających z komórek miękiszowych zawierających dużo materiałów odżywczych. Wykształcają się w nim zazwyczaj dwie rodnie, z których każda zawiera dużą komórkę jajową.
Przeglą roślin nagozalążkowych
Nagozalązkowe Wielkolistne
SAGOWCE
Sagowce stanowiły ważną grupę roślin w erze mezozoicznej. Obecnie przedstawicieli tej klasy spotyka się wyłącznie w strefie klimatów równikowych. Należy do nich blisko 140 gatunków. Pozostałością po odległych przodkach są u saganowców ruchliwe plemniki (opatrzone wiciami) oraz nasiona pozbawione charakteru przetrwalnego.
GNIOTOWE
Gniotowe są reprezentowane przez ok 89 gatunków. Wyjazują kilka cech niespotykanych i unnych nagozalązkowych, natomiast przypominających rośliny okrytozalążkowe. Sa to m.in. :
- obecność naczyń w drewnie wtórnym
- siatkowe unerwienie liści
- zaczątek obupłciowości (w kwiecie męskim występuje nie w pełni wyksztalcony zalążek) oraz owadożerności
Do gniotowych należą trzy rodzaje: gniot, przęśl i welwiczja.
Nagozalążkowe drobnolistne
MIŁORZĘBOWE
Miłorzębowe stanowiły w dawnych erach geologicznych głównie w mezozoiku istotny składnik roślinności. obecnie sa reprezentowane przez jeden gatunek - miłorząb dwuklapowy. U miłorzębowych podobnie jak u sagowców w zapłodnieniu uczestniczą ruchliwe plemniki.
SZPILKOWE
Szpilkowe (iglaste) skupiają przeważającą część współczesnych roślin nagozalążkowych. Nazwa szpilkowe wywodzi się od typowej dla większości gatunków budowy liści, mających postać długich, wąskich szpilek. Są one zwykle zimotrwałe. U wielu szpilkowych pędy są zróżnicowane na długopędy oraz krótkopędy. Szpilkowe w większości są wiatrosienne, jednak część przedstwicieli (np.cis pospoliy, jałowiec) wykształca mięsiste osłony nasion, co sprawia, że nasiona te są chętnie zjadane przez zwierzęta, głównie ptaki i tym samym rozsiewane za ich pośrednictwem. Niektóre gatunki nagozalążkowych są objęte w Polsce ścisłą ochroną. Należą do nich: cis pospolity, sosna limba i sosna kosodrzewia.
Znaczenie roślin nagozalążkowych
- Przedstawiciele nagozalążkowych, przede wszystkim szpilkowych, są dominującym elementem tajgi. Wchodzą w skład biocenoz leśnych innych sfer klimatyczno - roślinnych
- Są podstawą pozywienia i stanowią schronienie dla licznych gatunków zwierząt
- Niektóre rośliny szpilkowe są wykorzystywane do zalesienia wydm, w tym nadmorskich, oraz umacniania zbowczy nasypów. Na terenach górzystych kosodrzewina chroni zbocza przed erozją, zapobiegając osuwaniu się ziemi oraz lawinom
- Niektóre nagozalążkowe są hodowane jako rosliny ozdobne. Należą do niech m.in. modrzew, kosodrzewina, jałowiec, rzedziej sagowce oraz miłorząb dwuklapowy
- Wiele gatunków szpilkowych służy jako surowiec do produkcji materiałów meblarskich i budowlanych
- Niektóre gatunki jak świerk i sosna są surowcem wykorzystywanym w przemyśle papierniczym. Poza samym drewnem wykorzystuje się również korę, gałęzie, szyszki, igliwie, pąki i korzenie
Darmowy hosting zapewnia PRV.PL