Płazińce - zwierzęta spłaszczone grzbietowo - brzusznie

Ogólna budowa ciała

Płazińce należą do zwierząt trójwarstwowych, w ich rozwoju pojawia się mezoderma Nową cechą w porównaniu z parzydełkowcami jest wykształecenie narządów i ich układów. W związku z pojawieniem się symetrii dwubocznej w ciele płazińców wyróżnia się strony przednią i tylną oraz grzbietową i brzuszną. Zwierzęta te nie mają celomy, s przestrzenie między ich narządami wypełnia perenchyma. Ta wywodząca się z medodermy tkanka składa się z różnokształtnych komórek, które m.in. rozprowadzają substancje odżywcze do innych tkanek.

Pokrycie ciała

Ścianę ciała płazińców stanowi wór powłokowo - miesniowy zbudowany z jednowarstwowego nabłonka i kilku warstw mięśni. U wirków sa to mięśnie okrężne, skośne i podłużne, a u przywr i tasiemców tylko mięsnie okrężne i podłużne. Budowa nabłonka różni się u poszczegółnych gromad. Wirki należą do zwierząt wolno żyjących, dlatego komórki ich nabłonka mają rzęski odgrywające ważna rolę podczas ruchu. Nabłonke przedstawicieli tej gromady zawiera również liczne komórki gruczołowe wytwarzające śluz oraz rabdity - struktury w kształcie pręcików. Śluz chroni ciało przed urazami i zmniejszając opór wody, ułatwia poruszanie się. Z kolei rabdity pełnią prawdopodobnie funkcje obronne lub są wykorzystywane podczas zdobywania pokarmu. Mogą być wyrzucane na zewnątrz ciała w razie jego podrażnienia.

Komórki nabłonka płazińców pasożytujących w organizmach zwierząt nie są orzęcione i zlewaja się ze sobą, tworząc syncytium. Jego zewnętrzna warstwa (utworzona głównie z cytoplazmy) chroni ciało pasożytów przed enzymami trawiennymi gospodarza oraz przed uszkodzeniami mechanicznymi.

Układ pokarmowy

Układ pokarmowy płazińców rozpoczyna się otworem gębowym, który prowadzi do jelita przednioego. Ma on pochodzenie ektodermalne, a jego pierwszym odcinkiem jest gardziel służąca do zdobywania pokarmu. Za kelitem przednim znajduje sie jelito środkowe pochodzenia endodermalnego, w którym zachodzi trawienie, Jelito środkowe jest silnie rozgałęzione, co pozwala na rozprowadzenie substancji pokarmowych po całym ciele.

Zwierzęta te nie mają jelita tylego i otworu odbytowego. Niestrawione resztki pokarmu są usuwane na zewnątrz caiła przez otwór gębowy. W związku z tym następna porcja pokarmu może być pobrana dopiero po strawieniu poprzedniej, Niektóre płazińce pasożytnicze, m.in. tasiemce, nie mają układu pokarmowego. Zanurzone w treści pokarmowej jelit gospodarza wchłaniają cząsteczki substancji pokarmowych całą powierzchnia ciała.

Wymiana gazowa

U płazińców, podobnie jak u parzydełkowców nie występuje układ oddechowy. Gatunki pasożytnicze wewnątrz organizmu gospodarza uzyskują energię przez beztlenowy rozkład substancji odżywczych. Mimo że jest ino mało wydajne, w zupełności wystarcza zwierzętom, gdyż nie muszą poruszać się w poszukiwaniu pożywienia. U płazińców wolno żyjących występuje oddychanie tlenowe. Jednak korzystny stosunek powierzchni ciała do jego objętości sprawia że wymiana gazowa może zachodzic u nich całą powierzchnią ciała bez utraty wyspecjalizowanych narządów.

Transport substancji

Płazińce nie mają również układu krwionośnego. Transport substancji odżywczych w obrębie ciała odbywa się za pośrednictwem płynu, w którym są zanurzone komórki parenchymy oraz (u niektórych gatunków) silnie rozgałęzionego jelita.

Układ nerwowy

Ikład nerwowy płazińców składa się z dwóch zwojów nerwowych umieszczonych w przedniej części ciała i odchodzących od nich w podłużnych pni nerwowych. Majsilnie rozwinięte są zwykle pnie brzuszne. Wszystkie pnie nerwowe są zazwyczaj połączone spoidłami poprzecznymi, tak że układ nerwowy ma postać sietki złożone z regularnych prostokątów.

Płazińce pasożytnicze mają zredukowane narządy zmysłów, natomiast w wirków narządy te sa dobrze wykształconE. występują u nich chemoreceptory (reagujące na bodźce mechaniczne np. dotyk, ucisk, rozciąganie) i fotoreceptory (readujące na światło). To ostatnie występują w postaci różnej liczby oczeek, które są skupiskami komórek światłoczułych zagłębionych w nabłonku. Oczka umozliwiają ocenę intensywniści oświetlenia i określenie kierunku, z którego ono dociera. Narządami równiwagi są statocysty, podobnie do statocystów wchodzą w skład ropalioó krążkopławców.

Układ wydalniczy

Płazińce mają układ wydalniczy typu protonefrydialnego.s Składa się on z systemu biegnących wzdłuż ciała, rozgałęzionych kanałów, które z jednej strony otwierają się na zewnątrz otworami wydalniczymi, a z drugiej strony są zakończone komórkami płomykowymi. Od każdej z tych komórek do światła kanalika wydalniczego odchodzi pęczek stale poruszających się wici. Komórki płomykowe odprowadzają z perenchymy nadmiar wody i produkty przemiany materii, a ruch wici powoduje przemieszczanie się tyvh związków w kierunku otworów wydalniczych. Układ wydalniczy służy głównie do regulacji ciśnienia osmotycznego. Jest on więc wyjatkowo dobrze rozwinięty u płazińców śłodkowodnych, gdyż muszą one stale usuwać nadmiar wody napływającej do wnętrza organizmu przez powłoki ciała.

Rozmnażanie i rozwój

Płazińce rozmnażają się główie płciowo, ale niektóre z nich mogą też rozmnażać się bezpłciowo (przez podział). Zwierzęta te są na okół obojniakami (hermafrodytami) o zapłodnieniu wewnętrznym. U gatunków obojniaczych może dochodzić do samozapłodnienia (jeśli komórki jajowe i plamniki pochodzą od tego samego osobnika) lub zapłodnienia krzyzowego (jeśli komórki jajowe i plemniki pochodzą od różnych osobników).

Rozwój płazińców należących do poszczególnych gromad jest zróżnicowany. Wirki cechuje na ogół rozwój prosty. Z jaj złożonych bezpośrednio do wody lub przyczepionych do roślin rozwijają się młode wirki, podobne do postaci dorosłych. U niektórych gatunków tej gromady oprócz rozmnażania płciowego obserwuje się dodatkowo rozmnażanie bezpłciowe. Polega ono na podziale poprzecznym ciała na części, z których każda rozwija się w osobniki dorosłe. Taki sposób rozmnażania związany jesy ze zdolnościami regeneracyjnymi.

Przyrwy i tasiemce cechyje skomplikowany , w którym występuje zwykle więcej niż jeden rodzaj larw. Podobnie jak osobniki dorosłe prowadzą one pasożytniczy tryb życia. Ich rozwój jest często połączony ze zmianą żywiciela. Organizm, w którym przebywa postać larwalna pasożyta, naztwa się żywicielem pośrednim, a organizm w którym znajduje się postać dorosła (dojrzała płciowo) - żywicielem ostatecnym. Charakterystycznym elementem układu rozrodczego przywr i tasiemców sa żłótniki - narządy wytwarzające substancje odżywcze dla zapłodnionych jaj, które są ubogie w żółtko.

Cykle rozwojowe płazińców pasożytniczych

Przystosowanie tasiemca do pasożytnictwa

• zanik części narządów zmysłów związany z funkcjonowaniem doroslego tasiemca tylko w jednym miejscu
• wykształcenie aparatu czepnego
• zanik układu pokarmowego i wchłanianie pokarmu całą powierzchnią ciała
• ciągłe powstawanie nowych członów i stopniowe dojrzewanie zapewnia nieustanne wytwarzanie jaj
• produkowanie ogromnej liczby jaj zwiększa szanse na przedostanie się do ciała żywiciela

Przegląd płazińców

WIRKI

Wirki zasiedlają przede wszystkim zbiorniki wód słodkich i słonych - tylko nieliczne gatunki żyją na lądzie. Wirki są przeważnie drapieżnikami, ale spotyka się również formy roślinożerne i wszystkożerne

PRZYWRY

Do przywr należą wyłącznie gatnki pasożytnicze. ich ciało ma zwykle kształt listkowaty i długości od kilku milimetrów do kilku centymetrów. Aparat czepny przywr składa się na ogół z dwóch przyssawek: gębowej i brzusznej

TASIEMCE

Tasiemce to gromada skupiająca wyłącznie gatunki pasożytnicze. Ich ciało ma postać członkowanej taśmy. Składa się zazwyczaj z główki, szyjki i członów. Liczba członów zależy od gatunku i waha się od jednego do kilku tysięcy.

Znaczenie płazińców

• Wolno żyjące płazińce są drapieżnikami oraz stanowią składnik pokarmu niektórych zwierząt
• Płazińce będące pasożytami ograniczają liczebność populacji swoich żywicieli
• Gatunki pasożytnicze wyrządzają poważne szkody w hodowli zwierząt
• Obecność niektórych płazińców w organizmie człowieka stanowi poważne zagrożenie dla jego zdrowie i życie.