Strunowce to zwierzeta i dwubocznej symetrii ciała. Należa do trójwarstwowców i są jednym z dwóch (obok szkarłupni) typów zwierząt wtóroustych. Zalicza sie je też do wtórojamowców, gdyż mają wtórną jamę ciała (celomę).
Strunowce są bardzo zróżnicowanym typem zwierząt. Różnią się budową, fizjologią, trybem życia i miejscem wystepowania. Wszystkie jednak charakteryzują się pięcioma wspólnymi cechami pojawiającymi się w rozwoju zarodkowym. U niektórych gatunków cechy te występują również w stadium larwalnym lub utrzymują się przez całe życie. Są to:
W klasyfikacji strunowców bierze się pod uwagę ogólny plan ich budowy, w tym m.in. stopień rozwoju szkieletu wewnętrznego. W związku z tym wyróżnia się trzy podtypy strunowców: bezczaszkowce, osłonice oraz kręgowce.
Gatunki należące do dwóch pierwszych grup sa mniej zaawansowane ewolucynie, dlatego nazywa się je strunowcami niższymi. Spośród wymienionych grup jedynie bezczaszkowce zachowują przez całe życie wszystkie charakterystyczne cechy strunowców. Dlatego budowę ciała strunowców omaiwa się na ich przykładzie. Największą różnorodność form obserwuje się wśród kręgowców. Podzielono je na kilka gromad, które odznaczają się stopniowym doskonaleniem budowy ciała.
Bezczaszkowce to zwierzęta, które przez całe życie zachowują wszystkie typowe cechy strunowców. spośród ok 50 gatunków bezczaskowców najlepiej opisany jest lancetnik. Przypuszcza się, że podobną do niego budowę miały pierwsze strunowce. Lancetnik żyje w płytkich i ciepłych wodach wszystkich mórz europejskich. Zazwyczaj zagrzebuje się w piasku w pobliżu brzegów, wystawiając na zewnątrz tylko przedni odcinek ciała.
Ciało lancetnika jest pokryte jednowarstwowym nabłonkiem, pod którym znajduje się cienka warstwa tkanki łącznej. Przez skórę przeświecaja mięśnie zbudowane z segmentóe, tzw. miomerów, mających kształt litery V zwróconej wierzchołkiem do przodu ciała. Poszczególne miomery są oddzielone przegrodami łączno - tkankowymi - mioseptami. Miomery prawej i lewej strony ciała są przesunięte względem siebie, co zwiększa sprawność poruszania się zwierzęcia. Wykonywanie ruchów umożliwiają naprzemienne skurcze mięśni prawej i lewej strony ciała.
Szkielet lancetnika tworzy struna grzbietowa ciągnąca się wzdłóż całego ciała. Budują ją spłaszczone komórki ułożone ściśle jedna za drugą, podobnie jak monety w rulonie. Strunę grzbietową i cewkę nerwową otacza warstwa tkanki łącznej, która wnika między segmenty mięśniowe, tworząc miosepty. Sztywna struna grzbietowa sprawia że ciało zachowuje stałą długość nawet podczas skurczów mięśni.
Lancetnik jest filtratorem. Odżywia się zawiesiną organiczną napędzaną do otworu gębowego przez otaczające go czułki. Woda i cząsteczki pokarmowe odpowiedniej wielkości trafiają do jamy gębowej, a następnie do stanowiącej niemal połowę przewodu pokarmowego gardzieli. Jej ściana przebita licznymi szczelinami szkrzelnymi (ok. 180 par), przez które woda przedostaje sie do jamy okołoskrzelowej, a z niej na zewnątrz ciała przez otwór odpływowy. Poprzebijana szczelinami skrzelowymi gardziel określana jest tez jako kosz skrzelowy. Wzdłuż gardzieli, po jej brzusznej stronie, biegnie podłużna rynienka. Na jej powierzchni znajdują się gruczoły wydzielające śluz oraz komórki zaopatrzone w rzęski. Śluz zlepia cząstki pokarmu, a ruch rzęsek przesuwa je do krótkiego przełyku. stamtąd pokarm trafia do jelita, którego ślepa część uchyłek wątrobowy - wytwarza enzymy trawienne. Jelito kończy się otworem odbytowym leżącym przy końcu ciała po lewej stronie płetwy ogonowej.
Narządem wymiany gazowej lancetnika jest kosz szkrzelowy. Przepływająca przez niego woda oprócz pokarmu dostarcza również tlen. Wymiana gazowa odbywa się na powierzchni ścian gardzieli, które są silnie ukrwione.
układ nerwowy lancetnika składa się z cewki nerwowej i odchodzących od niej nerwów. W przedniej części ciała cewka nerwowa rozszerza się i tworzy pęcherzyk stanowiący zaczątek mózgu.
Narządy zmysłu lancetnika są słabo rozwinięte. Należą do nich skupienia komórek światłoczułych rozmieszczone wzdłuż calej cewki nerwowej oraz reagujące na dotyk komórki zmysłowe znajdujące się w skórze. Są one umieszczone przede wszystkim na czułkach otaczających otwór gębowy.
Układ wydalniczy lancetnika jest zbudowany z ok. 100 par protonefrydiów leżących w grzbietowej części ciała, nad gardzielą, obok szczelin skrzelowych. Każde protonefrydium składa się z kanalika w kształcie litery L. Jest on ślepu zakończony z jednej strony, a z drugoej strony otwiera się do jamu okołoskrzelowej. Na zewnętrznej ścianie kanalika znajdują się pęcherzyki solenocytów - komórek płomykowych wyposażonych w wici. Pęczki te są otoczone naczyniami krwionośnymi. Produkty przemiany materii (głównie amoniak) przenikają z krwi w pobliże solenocytów, skąd ruch wici przesuwa je do kanalików. Następnie usuwane są do jamy okołoskrzelowej, a stamtąd- na zewnątrz ciała.
Lancetnik jest zwierzęciem rozdzielnopłciowym. Nie występuje o niego dymorfizm płciowy, a gonady samic i samców morfologicznie nie rużnią się między sobą. Lancetmik ma ok. 30 par gonad rozmieszczonych po bokach ciała. Po pęknięciu gonad komórki jajowe i plamniji dostają się do jamy okołoskrzelowej, a następnie do wody, gdzie następuje zapłodnienie. Zapłodniona komórka jajowa rozwija się w pływającą larwę przeobrażającą się po pewnym czasie w dorosłego osobnika.
